Buzulların erimesi


Öğretmenler için temel oluşturacak bilgi :

İklim değişikliği hem sıcaklıkta hem de kar yağışında değişikliklere neden olur. Buzullar küresel ısınma yüzünden daha soğuk havalarda yeterince yeni buz oluşturamamaktadırlar. Daha sıcak havalarda eriyen buzların yerine yeenilerini oluşturamamaktadırlar Bunun yanısıra hava sıcaklıklarındaki artış kardan çok yağmur yağmasına sebep olmaktadır.Eriyen buzullar göller oluşturur. Bu göllerle temas eden buzullar daha hızlı erimeye başlar. Ayrıca buz kayalıklarının daha çabuk taşınmasına yol açar.


Buz neden erir ?

Hal değişimleri her zaman bir enerji transferini içerir. Isı enerjisi donmuş su moleküllerinin daha hızlı hareket etmesine neden olur. Buz, daha sıcak hava veya su ile temas ettiğinde, ısıyı emer. Hava ve su molekülleri birbirine çarpar. Artan enerji, buz moleküllerinin kırılmasına ve suyun katı halden sıvı hale geçmesine sebep olur. Buz suyun içinde daha çabuk erir.Çünkü su havadan daha yoğundur.Suyun içinde buz daha fazla molekülle temas edeceğiden ısı transferi daha çok ve hızlı olur.

Erimeyi hızlandırır.

Gerekli malzemeler:

  • 2 tane birbirinin aynı kap ya da ikiye bölünmüş tek kap
  • Buz küpleri
  • Oda sıcaklığında su
  • Gıda boyası ( isteğe bağlı)
  • Kronometre


Öğretmen Talimatları:

  1. Her kaba eşit miktarda buz küpü koyun.Eğer isterseniz renkli küpler kullanabilirsiniz. Renkli olmalarının erimeye etkisi yoktur. Sadece gözlemlemeyi kolaylaştırır.Öğrencilere neden renkli tercih ettiğinizi açıklayın.
  2. Kaplardan birine biraz su ekleyin.
  3. Kronometreyi çalıştırın . Olanları gözlemleyin.
  4. Buzlar erirken, buzulları erimesine ve yıkılmalarını gösteren videoler izleyin. ( örneğin, Chasing Ice, Part of Perito Moreno glacier collapses, Franz Josef timelapse retreat)
  5. Her kap için erime sürelerini kaydedin.
  6. Buzlar erirken ya da erimeleri tamamlandığında aktiviteyi tanıtırken yönlendirici sorular sorun.

Öğretmenler için ek fikirler / yönlendirici sorular:

  1. Aktiviteyi kurarken hangi kısımlar aynı şekilde kurulur? (Kaplar, buz miktarı ve havanın sıcaklığı ve su.)
  2. Aktivite kurulumunun hangi kısmı farklı? (Bir kaba oda sıcaklığında su eklenir.)
  3. Sizce tek şeyi (bir değişken) neden değiştirdik? (Su ve havanın eriyen buz üzerindeki etkilerini görmek için.)
  4. Malzemeleri suyla temasın nasıl olduğunu modellemek için kullanıyoruz çünkü buzulların daha hızlı erimesine neden olur. Farklı parçalar ne işe yarar ? Modelin temsili – kap, buz ve su? Kap – dünyanın bir parçası , buz – buzul , su - bir dere, bir buzulun ucundaki nehir veya göl.
  5. Sizce her modelde ne olacak? Cevaplar değişiklik gösterecektir.
  6. Tahminler doğru muydu? Cevaplar değişiklik gösterecektir.
  7. Suyla temas eden buz küpleri ya da buzullar, su üzerinde yüzen buzul parçaları neden daha çabuk erir? Suyla temas erimeyi hızlandırır.
  8. Buz, suyla temas ettiğinde neden daha hızlı erir? Buz, daha sıcak hava veya su ile temas ettiğinde ısıyı emer. Su havadan daha yoğundur, bu nedenle moleküller ısıyı havadan daha hızlı iletir.
  9. Eriyen buzullar Yeni Zelanda’yı nasıl etkileyecek? ( Deniz seviyesinin yükselmesi , hidroelektrik üretimi, sulama, turizm ) Buzul kütleleri azaldıkça daha az su sulama ve elektrik üretimi için kullanılır. Franz Josef ya da Fox Glacier gibi buzulları görmeye gelen turistlerin uğrak noktaları yeterince turist çekmez hale gelecektir. Buzulların erimesinden gelen taze su ve buz parçaları deniz seviyesinin yükselmesine sebep olacaktır.
  10. Kaybolan Buzullar makalesinde anlatıldığı üzere iklim değişikliği durağan hale getirilse bile ,şu anda iklim dengesiyle bağlantısı kopmuş birçok buzul geri erimeye devam edecektir. Buzul gölleri -Yeni Zelanda’nın önündeki Tasman and Murchison buzulları gibi – buzul kaybını arttırmaktadırlar.Buzulların erimesini dengelemek için buz birikimi gerekir.İklimin sabit kalması bile buz kaybının yavaşlatmak için yeterli olmayabilir.
    Disappearing glaciers

Bağlantı

https://www.sciencelearn.org.nz/resources/2279-melting-glacial-ice

İşlenen Konular

İklim değişikliği , eriyen buzullar

Projeyle İlgisi

Bu aktivitede öğrenciler eriyen buzda su ile temasın etkisini araştırırlar.

Bu aktivitenin sonunda öğrenciler şunları yapabilmelidir:

  • buzun suyla temas ettiğinde daha hızlı eridiğini gözlemler.
  • aktivitenin, suyla temasa geçen buzullar üzerindeki etkisini nasıl modellediğini tartışır.
  • hava, su ve buz arasındaki temel enerji transferini gözlemler ve tartışır.